نحوه تست قطعات الکترونیکی

در ادامه مقالات قبلی قصد داریم تا مبحث تست قطعات را تکمیل کرده و نحوه تست قطعات الکترونیکی را نیز مورد بررسی قرار دهیم. برای استفاده بهینه از این آموزش می توانید یک دستگاه مولتی متر تهیه کرده و مراحل تست را گام به گام دنبال کنید. با کلیک بر روی این جا می توانید به سایت دیجی کالا منتقل شده و انواع مولتی متر را مورد بررسی قرار داده و یک خرید خوب داشته باشید.

لازم به ذکر است که برای داشتن بازدهی بیشتر ابتدا مقالات نحوه تست قطعات الکتریکی 1 و نحوه تست قطعات الکتریکی 2 را مطالعه کرده و سپس این مقاله را مشاهده فرمایید.

دیود معمولی:

برای تست کافی است با استفاده از حالت تست دیود مولتی متر، دیود را در جهت مستقیم (آند به کاتد) مورد آزمایش قرار دهیم که باید عددی بین 0.5 تا 0.7 ولت را مشاهده کنیم. اما در جهت عکس باید مقدار تعریف نشده یا OL مشاهده گردد. در حالت تست بازر نیز نباید تحت هیچ شرایطی صدای بوق شنیده شود.

دیود زنر:

برای تست این دیود نیز در جهت مستقیم همانند دیود معمولی عمل کرده و باید نتیجه مشابه را دریافت کنیم. اما در جهت عکس (کاتد به آند) در صورت اعمال ولتاژی نزدیک به ولتاژ شکست، باید ولتاژ شکست را نشان دهد. در غیر این صورت مولتی متر مقدار OL را نشان می دهد. لازم به ذکر است که ولتاژ مولتی متر حدود 3 ولت می باشد.

به طور کلی ولتاژ شکست اکثر دیود های زنر کم تر از 200 ولت بوده و با استفاده از مدار زیر می توان مقدار ولتاژ شکست یک دیود زنر را تشخیص داد:

دیود نورانی:

این دیود تحت عنوان LED (Light-Emitting Diode) شناخته می شود. روش تست آن نیز همانند دیود معمولی بوده با این تفاوت که در جهت مستقیم باید با اعمال ولتاژ مناسب، روشن شود.

ترانزیستور BJT:

راحت ترین روش تست این نوع ترانزیستور استفاده از مولتی متر دارای تست ترانزیستور است. راه دوم این است که یک مدار توسط ترانزیستور و دیود نورانی تشکیل داده (مانند شکل زیر) و سالم بودن قطعه را توسط آن بررسی کنید. البته این مدار برای ترانزیستور npn طراحی شده است و قابل تعمیم به ترانزیستور pnp می باشد.

راه حل سوم این است که باید پایه بیس ترانزیستور را پیدا کنید. برای این کار از حالت تست دیود مولتی متر استفاده کرده و پایه ای که به دو پایه دیگر راه می دهد (عددی بین 0.5 تا 0.7 ولت را نشان می دهد) مشخص کنیم. آن پایه قطعا بیس خواهد بود و با توجه به این که پایه منفی پروب به آن متصل بوده یا پایه مثبت که به دو پایه ی دیگر راه داده، نوع ترانزیستور از نظر npn و pnp مشخص خواهد شد.

راه حل دیگر این است که مولتی متر را روی وضعیت اهم قرار داده و اهم پایه ها را نسبت به هم بسنجیم. پایه ای که از یک طرف به دو پایه ی دیگر اهم کمی را نشان می دهد، پایه بیس خواهد بود. البته مقدار اهم نشان داده شده نسبت به یک پایه کم تر خواهد بود که آن پایه کلکتور می باشد.

ترانزیستور MOSFET:

برای تست ترانزیستور ماسفت نیز می توان از مداری متناسب با مدار تست ترانزیستور BJT استفاده کرد. طراحی این مدار را به عهده خواننده واگذار می کنیم تا موضوع را بهتر فرا گیرد و تمرین مناسبی برای او باشد (بهترین راه).

در غیر این صورت راهکار به این شکل است که در ماسفت های نوع n پروب قرمز را در حالت تست دیود روی گیت و پروب مشکی را روی سورس گذاشته و اصطلاحا ماسفت را تحریک می کنیم. سپس، اتصال درین و سورس را بررسی کرده که باید عددی نزدیک به صفر روی مولتی متر نشان داده شود (حالت OL یا 1 یا مدار باز نباشد). حال پروب مشکی را روی گیت و پروب قرمز را روی سورس قرار می دهیم (ماسفت را خاموش می کنیم). بنابراین اتصال سورس و درین باید قطع شود (حالت OL یا 1 یا مدار باز ایجاد شود).

ترانزیستور JFET:

همان طور که در مورد ترانزیستورهای قبلی نیز گفته شد، بهترین راه تست، طراحی یک مدار ساده با ترانزیستور و LED می باشد. در صورتی که می خواهید ترانزیستور را با مولتی متر تست کنید، باید متناسب با ترانزیستور ماسفت، ترانزیستور JFET را در حالت روشن و خاموش بررسی کنید. توجه داشته باشید که ترانزیستور JFET نوع N با اعمال ولتاژ منفی مناسب به گیت خاموش می شود (این نکته در مورد نوع P به صورت معکوس صادق است).

دیاک:

تا زمانی که ولتاژی در حد ولتاژ شکست دیاک به آن اعمال نشده (ولتاژ اعمالی در حد ولتاژ هدایت یک دیود است)، دیاک مانند یک دیود معمولی عمل می کند که این موضوع می تواند توسط تست دیود مولتی متر صحت سنجی شود (البته دقت داشته باشید که دیاک مانند دو دیود موازی معکوس است و متناسب با ولتاژ اعمالی می تواند در هر دو جهت هدایت داشته باشد). اما در صورت اعمال ولتاژ شکست به آن، دیاک وارد حالت جدیدی شده و جریان آن زیاد می شود.در نتیجه به دنبال آن، ولتاژ دو سر قطعه کاهش می یابد. بنابراین، می توان با اعمال شرایط ذکر شده، دیاک را در حالت شکست نیز بررسی کرد.

تریستور:

تریستور دارای سه پایه با نام های آند، کاتد و گیت می باشد و از سه پیوند pn تشکیل شده است. برای تست کافی است که یک مدار متشکل از تریستور، لامپ، کلید و مقاومت را طراحی کنید. روش تست به این گونه است که ابتدا یک ولتاژ مثبت به گیت اعمال کرده تا با توجه به مثبت بودن ولتاژ آند نسبت به کاتد (هم چنین زیاد بودن جریان آند به سمت کاتد)، شاهد روشن شدن تریستور باشیم که روشن شدن لامپ را نتیجه می دهد.

سپس برای خاموش کردن، کافی است که ولتاژ آند نسبت به کاتد منفی شده یا جریانی که از آند جاری شده بود، قطع گردد (از مقدار مشخصی کم تر باشد). لازم به ذکر است که برای تمرین بیشتر، شکل مدار را خودتان ترسیم کنید. از طرفی توسط اهم متر یا تست دیود مولتی متر نیز می توان پایه ها را تشخیص داد. ولی پیشنهاد این است که همانند قطعات قبل، تریستور را نیز در مدار مورد آزمایش قرار دهید.

ترایاک:

این قطعه از اتصال دو تریستور به صورت موازی - معکوس تشکیل شده است. بنابراین، از دو طرف (به صورت AC) اجازه هدایت و عبور جریان داده می شود. برای تست نیز متناسب با توضیحات ارائه شده برای تریستور عمل می کنیم. فقط دقت داشته باشید که برای خاموش کردن ترایاک باید جریان عبوری به کم تر از مقدار مشخصی برسد که می توان از کلید یا مدار اسنابر برای این مورد استفاده کرد.

در انتها از توجه و پیگیری شما دوستان عزیز برای فراگیری تست قطعات الکتریکی و الکترونیکی نهایت تشکر را خواهیم داشت.

مجله رادیب